Groźny starzec z łąk. Strzeż się jego żółtych kwiatków
Starzec Jakubek (Jacobaea vulgaris), znany również jako starzec zwyczajny lub starzec pospolity, to gatunek rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae). Ta dwuletnia roślina występuje powszechnie w Europie, Azji Zachodniej oraz Ameryce Północnej. Często rośnie na łąkach, przydrożach, nieużytkach i pastwiskach. Jestem pewna, że mieliście z nią wielokrotnie styczność. Mnie udało się sfotografować starca jakubka na mazurskiej łące pod Mrągowem.
Jak wygląda starzec jakubek?
Prosta, sztywna łodyga starca jakubka osiąga wysokość od 30 cm do 100 cm i jest pokryta włoskami. Pierzastodzielne liście są ułożone skrętolegle. Dolne liście są większe z dłuższymi ogonkami, natomiast górne są mniejsze i siedzące. Kwitnie od czerwca do września. Żółte kwiaty zebrane są w luźne baldachogrona, składające się z kwiatów języczkowych i rurkowatych. Owoce to niełupki z puchem kielichowym, umożliwiające łatwe rozsiewanie przez wiatr.
Jakie wymagania ma starzec jakubek?
Roślinę tę można spotkać praktycznie wszędzie. Nie ma więc specjalnych wymagań. Preferuje dobrze przepuszczalne gleby piaszczyste i żwirowe, ale rośnie także na glebach gliniastych. Jest tolerancyjny na różne warunki środowiskowe i jest często spotykany na terenach o średniej wilgotności. Najczęściej w słońcu.
Uwaga, starzec jakubek jest bardzo toksyczny
Kiedyś starzec jakubek używany jako środek przeciwbólowy i przeciwzapalny, jednak obecnie nie jest zalecany do użytku medycznego ze względu na toksyczność.
Starzec jakubek jest rośliną trującą, zawierającą alkaloidy pirolizydynowe, które są toksyczne dla ludzi i zwierząt, szczególnie dla bydła i koni. Spożycie rośliny może prowadzić do uszkodzenia wątroby i innych poważnych problemów zdrowotnych. Na stronie Lasów Państwowych czytamy:
„Jest szczególnie niebezpieczny dla koni i kuców, niezależnie od tego, czy świeży, zwiędły czy wysuszony. Nie ma znaczenia czy koń jednorazowo spożyje większą ilości, czy też niewielkie jego ilości w dłuższym okresie, gdyż kumuluje się on w organizmie. Zatrucie wyniszcza wątrobę oraz prowadzi do uszkodzeń neurologicznych, wskutek czego następuje śmierć zwierzęcia. Ponadto nawet niewielka dawka wyciągu ze starca jakubka jest bardzo niebezpieczna dla małych zwierząt domowych – psów, kotów. Może stanowić dla nich nawet śmiertelne zagrożenie”.
Starzec jakubek jest rośliną inwazyjną
Starzec jakubek jest uważany za roślinę inwazyjną w niektórych regionach Polski. Jego zdolność do szybkiego rozprzestrzeniania się może stanowić zagrożenie dla bioróżnorodności lokalnych ekosystemów. Ma jednak jedną zaletę: dzięki zdolności do szybkiego wzrostu i rozprzestrzeniania się, może być używany do stabilizacji gleb na terenach zagrożonych erozją.